Conflicten heb je in soorten en maten. In de mediation bekijken we aan de hand van de escalatietrap van Glasl ‘hoe ver partijen heen zijn’. Afdalen van een pittige discussie naar de gezamenlijke afgrond gaat vanzelf. Maar hoe vind je de weg omhoog?
Glasl onderscheidt in zijn escalatietrap 3 fases van conflicten: de rationele fase, de emotionele fase en de vechtfase.
De rationele fase
In de rationele fase van een conflict verharden de gesprekken en worden de standpunten ingenomen. Het luisteren neemt af en het gemeenschappelijk belang raakt uit het oog. Mensen zijn nog wel bereid tot een gesprek maar de ander moet de eerste stap zetten.
De emotionele fase
In de emotionele fase nemen de tegenstellingen toe. Er worden medestanders verzameld. Het vertrouwen verdwijnt en men gaat eisen stellen, dreigen of proberen elkaar te beschadigen. Er is geen gezamenlijke verantwoordelijkheid meer. Ieder meent oprecht dat de schuld bij de ander ligt en wil als winnaar uit de strijd komen.
De vechtfase
In de vechtfase is het ‘oorlog’. Er is geen rechtvaardigheid en redelijkheid meer. Ze maken elkaar zwart en proberen elkaar schade toe te brengen. Alle middelen zijn toegestaan en uiteindelijk gaan partijen samen de (financiële en emotionele) afgrond in.
Mediation
Conflicten die zich bevinden in de rationele en de emotionele fase zijn geschikt voor mediation. De rol van de mediator is de escalatie te doorbreken. De mediator probeert het gezamenlijk belang terug in beeld te brengen en partijen terug te krijgen aan de onderhandelingstafel. Hoe doet de mediator dat? De mediator leert partijen:
- opnieuw naar elkaar luisteren
- dat gevoelens geen vast gegeven zijn maar veroorzaakt worden door gedachten. Door anders te gaan denken worden de gevoelens ook anders en krijgen gebeurtenissen een andere lading
- te gaan denken in belangen. Waarom wil ik dat? Wat zit daar achter? Wat heeft hij nodig om uit de impasse te komen?
Schuld erkennen
In het Tijdschrift voor Conflicthantering 2015, nr. 5, p. 8-11 schrijft Henk Strating een mooi artikel over het belang van schuld-erkenning voor dé-escalatie van een conflict. Hij ontleent zijn verhaal aan een masterclass van de Oostenrijkse Hoogleraar Friedrich Glasl (die van de escalatietrap). Strating beschrijft hoe het, met de bril van de ander, doornemen van de eigen fouten veel ruimte kan scheppen. Wat is er fout gegaan en waarom? Wat had ik anders kunnen doen? Door schuld te erkennen voor je eigen aandeel stopt de escalatie en is het slechts een kwestie van tijd voordat de andere partij weer aan tafel wil komen. Waar er twee partijen nodig zijn voor escalatie van het conflict is er dus maar één partij nodig voor dé-escalatie. Of, om in Strating’s woorden te spreken, als één stopt met touwtrekken en de eigen schuld erkent kan de ander niet langer blijven touwtrekken. Voor touwtrekken zijn immers twee partijen nodig.